مەریوان

شاری مەریوان

بۆ گەورەکردنی کلیک لەسەر نەخشەکە بکە

شاری مەریوان لە ڕۆژئاوای ئەو پارێزگایە و شاری مەریوان بە دووری 100 کم لە باکووری ڕۆژئاوای سنە هەڵکەوتووە. تێکڕای بارانبارینی ساڵانەی شاری مەریوان لە ساڵێکدا زیاتر لە ٨٠٠ ملم و هەر بۆیە بە باراناویترین شاری ئەو پارێزگایە دادەنرێت. شاری مەریوان لە ڕووی بازرگانی و گەشتیارییەوە گرنگترین شاری پارێزگای کوردستانە و دەریاچەی زەریبەرکێ بە دووری ٢ کیلۆمەتر لە ڕۆژئاوای ئەم شارە هەڵکەوتووە و بە گرنگترین شوێنی گەشتیاری ئەو پارێزگایە دادەنرێت. هەڵکەوتەی جوگرافیای شاری مەریوان لە دەوروبەری سنووری عێراق و بوونی کاڵا و کاڵای بیانی هەرزان، دوورییەکی نزیک لە پایتەختی پارێزگا، کەشوهەوای خۆش و ژینگەی سروشتی، دارستان و شاخەکان، هاوکات لەگەڵ جوانی و شکۆمەندی ناوازەی… دەریاچەی زەریبەر، مەریوان بکەنە گرنگترین شار، گەشتیاری پارێزگاکەی گۆڕیوە. بەجۆرێک کە ئەم شارە پڕە لە گەشتیار و گەشتیار بە درێژایی ساڵ بەهۆی بوونی ناوەندێکی بازرگانی هەرزان.

بۆ گەشتکردن و چوون بۆ شاری مەریوان، جی پی ئێس و ئینتەرنێتەکەت چالاک بکە و لێرە کلیک بکە

شوێنە گەشتیارییەکانی مەریوان

دەریاچەی زریبار

زریبار یەکێکە لە گەورەترین کانییە سروشتییەکانی جیهان. بەرواری دروست بوونی پەیوەندی بە کۆتایی قۆناغی دووهەمی جیۆلۆجی یان دوا قۆناغی دروست بوونی شاخەکانی زاگرۆسەوە هەیە. ئەم دەریاچەیە هەزاران ساڵە ژیان و خۆشگوزەرانی بە مەریوانی سەوز بەخشیوە و هەمیشە چاوی لە چارەنووسی خەڵکی ئەم ناوچەیە بووە و لەبەر ئەوەی هاوبەشی خۆشی و ناخۆشیەکانیان بووە، بەشێک لە ناسنامەی گەلی لە ناخی خۆیدا پاراستووە وەک میراتێکی بەنرخ. هەر لەبەر ئەم هۆکارەش ​​زریبار ڕۆڵێکی گەورەی لە ئەدەب و فۆلکلۆری ئێمەدا هەبووە و سەرچاوەیەک بووە بۆ دروستکردنی ئامۆژگاری و پەند و گۆرانی و بەیت و ئەفسانە و هتد.

لە نێو زۆرێک لە شوێنە سەرنجڕاکێشەکانی شاری مەریوان، دەریاچەی زەریبار جوانییەکی تایبەتی هەیە. دەریاچەی زریبار، یان باشتر بڵێین تاڤگەی ئاوی شیرینی زریبار، گەورەترین کانیاوی ئاوی شیرینی خۆکوڵاوە لە جیهاندا

دەریاچەی زریبار لە هەر چوار وەرزێکدا کاریگەری جوان و ناوازەی هەیە و هەلومەرجی گونجاو بۆ بەلەم سواری و ماسیگرتن و ڕاوکردن و مەلەکردن بۆ دانیشتوانی ڕەسەنی ناوچەکە و گەشتیاران دەخاتە ڕوو. ئاوی ئەم دەریاچەیە لە کانییە خۆبەخۆکانی ناو جێگەی دەریاچەکەوە دابین دەکرێت. وە بە شاخێک دەورە دراوە کە بە دارستان داپۆشراون.

  یەکێک لە سەرسوڕهێنەرەکانی زەریبار ئەو دوورگە جوڵاوانەیە کە لەوێ بوونیان هەیە.

سەیرکردنی باڵندە لە تاڵاوەکانی زریبار

لە مانگی شوباتی ساڵی 2013 و لە هەمان کاتدا لەگەڵ ڕۆژی جیهانی تاڵاوەکان، تیمی سەیرکردنی باڵندەی زریبار بە شێوەیەکی تایبەتمەند بە پێی توانای بەردەست لە شارەکەدا چالاکییەکانیان دەستپێکرد. ئامارەکانی پێشوو کە ژمارەی باڵندەی زەریباریان لە ٤٠ بۆ ٧٠ جۆر تۆمار کردبوو بۆ ١٦٥ جۆر بەرزبووەوە و لەگەڵ جۆرەکانی دیکەی دەرەوەی تاڵاوەکەش نزیکەی ٢٥٠ جۆر لە شاری مەریوان دەبینرێن.

بۆ گەشتکردن و چوون بۆ دەریاچەی زەریبار، جی پی ئێس و ئینتەرنێتەکەت چالاک بکە و کلیک لێرە بکە

قەڵا و شاخی ئیمام (سەربانی مه ریوان)

قەڵای ئیمام دەکەوێتە سەر چیای ئیمام بە بەرزی ١٦٠٠ مەتر، لە باشووری مەریوان. ناوی شاخی "ئیمام" لە ناوی شێخ ئەحمەد بن الانبار النوعیمی حەسەنی وەرگیراوە کە لە سەدەی هەشتەمدا لەلایەن ئەمیر حەمزە بابانەوە وەک ئیمامی جەماعەتی "مزغوتە سورە" دەستنیشانکراوە لە هیجری.

  لەسەر لوتکەی یەکەمی چیای گۆڕستانی قەڵا، پاشماوەی مێزغۆتێ سووارە و وێرانە ماڵەکانی قەڵا دانیشتووانی بەجێماوە. ماوەیەکی زۆرە مێزغۆتێ سوڤێرە یەکێکە لە ناوەندە زانستییەکان، دار ئەلعەلامی هەرێمی کوردستان و مەیدانی بەخێوکردنی زانایانی ئاینی ناوداری ناوچەکە.

لوتکەی دووەم بە قەڵای شەهنەشین ناسراوە. لە یەکێک لە بەردەکانی ئەم لوتکەیە تەراس و پەنجەرەیەک هەڵکەندراوە کە لە کاتی ئارامیدا شوێنی پشوودان بووە و لە کاتی شەڕدا پەناگەیەکی باش بووە بۆ عەمرە. لەم تەراسەوە دیمەنێکی جوان و دڵگیری دەشتی مەریوان و دەریاچەی زەریبار دەبینیت. تەنها لە خوار تەراسی شاهنەشین، پاشماوەی کۆگای ئاوی قەڵاکە دەبینرێت، کە ئاوی پێویستی دانیشتوانی قەڵاکە لەخۆدەگرێت. ئاوی ئەم خەزانە یان لە ڕێگەی ئاوی بارانەوە یان لەلایەن خەڵکی قەڵاکەوە دابین دەکرێت. بەرزترین لوتکەی چیای ئیمام قەڵای زیندانە، کە ئەو شوێنە بووە کە زیندانییەکان تێیدا ڕاگیراون. ئەوەی دەزانرێت ئەم شوێنە بەهۆی بەرزییەکەیەوە وەک زیندان هەڵبژێردرا، بەجۆرێک کەمتر ئەگەری دەربازبوون لێی هەیە. ئەم قەڵایە تا ساڵی ١٠٦٦ کۆچی ئاوەدان بوو، بەڵام لەو ساڵەدا لەگەڵ قەڵاکانی زەلام و حەسەن ئاباد و پەلەنگان بە فەرمانی "سلێمان خان"، والی ئەردەکان، کە هاوپەیمانی "شا سافی" بوو، وێران کرا. هەروەها ئەو خەڵکەی لەوێ دەژیا لەناوچوون، ئەوانیش گواسترانەوە.

ئەم شاخە ئێستا گۆڕاوە بۆ هاوینەهەواری کات بەسەربردن کە دەڕوانێتە دەریاچەی جوانی زەریبار و شاری مەریوان. وە دەتوانن لێرە سەیری جوانی خۆرئاوابوونێکی نایاب بکەن.

بۆ گەشتکردن و چوون بۆ سەربانی شاری مەریوان، جی پی ئێس و ئینتەرنێتەکەت چالاک بکە و لێرە کلیک بکە

شاری حاجی له ق له قه کان (گوندی دۆڵی تافی)

یەکێک لە شوێنە سەرنجڕاکێشە نایابەکانی خۆشەویستانی سروشت دەکەوێتە گوندی ده ره تفی کە میوانداری هەزاران گەشتیاری ناوخۆیی و بیانی دەکات.

ساڵانێک لەمەوبەر جووتێک کۆتر هێلانەیەکیان لەسەر ستوونی کارەبای ئەم گوندە دروستکرد و یەکێکیان بەهۆی تەزووی کارەباوە گیانی لەدەستدا، دوای ئەم ڕووداوە خەڵکی گوندەکە بڕیاریاندا لەسەر حسابی خۆیان جەمسەریان بۆ دروست بکەن.بە هەر جۆرێک بێت مەترسی بۆ ئەم کۆترانە.

بەم کارە متمانەی کۆترەکان بەدەست هێنرا و ئێستا زیاتر لە ١٠ جووت کۆتر لەسەر ئەم جەمسەرانە و لێواری گوندەکە هێلانەیان دروست کردووە.

لە ڕاستیدا ئەمە پەیوەندییەکی ئاشتیانەی مرۆڤ و سروشتە، کە ئێمە زۆرمان لەسەر جوانییەکەی نەگوتووە.

جی پی ئێس و ئینتەرنێتەکەت چالاک بکە و کلیک لێرە بکە بۆ گەشتکردن و بچیتە گوندی ده ره تفی و شاری ستۆرک.

شلەمەنی گویله

شلەمەنی گویلە یەکێکە لە ناوچە دیمەندارەکانی شاری مەریوان کە دەکەوێتە سەر ڕێگای "مەریوان - سەقز" و لە وەرزی بەهاردا بە یەکێک لە جوانترین و دیمەندارترین شوێنەکانی ناوچەکە دادەنرێت. ئەم شلەمەنیە دەکەوێتە نزیک گوندی بەهەمان ناو ئەم شلەمەنیە یەکێکە لەو شلەمەنیە هێڵکاریانەی کە زۆرترین لێشاوی هەیە لە وەرزی بەهاردا. بارودۆخی فیزیۆگرافیای ناوچەکە بەجۆرێکە کە هەموو ئاوی شاخی سەرەوە کۆبووەتەوە و ئەم شلەمەنیەی وەک دیاردەیەکی جوانی جیۆمۆرفۆلۆژی دروست کردووە.

دەشت بیلو دەشت بیلو بە دووری ١٥ کیلۆمەتر لە شاری مەریوانەوە هەڵکەوتووە. ڕووپۆشی ڕووەکی گونجاوی ئەم دەشتە و کانییە ئاوییەکانی گووارە و هەروەها دارستانەکانی دەوروبەری ژمارەیەکی زۆر لە دانیشتوانی شارەکە و گوندەکانی دەوروبەری لەخۆدەگرێت. خەڵک چەندین کاتژمێر لە چەناگەی سروشتی جوان و سەوزی دەشتەکەدا بەسەر دەبەن، بەتایبەتی لە ڕۆژان و ڕۆژانی جەژندا. زەویەکانی دەوروبەری ئەم دەشتە لە ڕابردوودا بۆ چاندنی برنج بەکاردەهێنران.

جی پی ئێس و ئینتەرنێتەکەت چالاک بکە و کلیک لێرە بکە بۆ ئەوەی گەشت بکەیت و بچیتە شلەمەنی گۆیلێ

شاخەکانی دەوروبەری ناوچەکە

بە هۆی بوونی بەرزاییە گرنگەکان لە شاری مەریوان، ساڵانە ژمارەیەکی زۆر لە شاخەوانان و سروشتدۆستان سەردەکەون بۆ لوتکە و بناری چیاکانی ئەم شارە، کە لە لوتکەی سوڵتان ئازێ تۆ لە ڕێگای مەریوانەوە بۆ سەققز دەتوانرێ بگاتە لوتکە ، لوتکەی میراجی نزیک گوندی نێی، لوتکەی قه له به رد نزیک گوندی چۆر، ئاماژەی پێکرد.

پردی مێژوویی گاران

پردی گاران یەکێکە لە شوێنە مێژوویی و گەشتیارییەکانی شاری مەریوان کە لەسەر ڕووبارێک بە هەمان ناو دروستکراوە.

  ئەم پردە مێژووییە بە دووری ١٠ کیلۆمەتر لە باکووری ڕۆژهەڵاتی شاری مەریوان و لەسەر ڕێگای گاران – تیژتیژ هەڵکەوتووە و لە سەردەمە دوورەکانیشدا پەیوەندی نێوان هەردوو ناوچەی ئیسلامدەشت و گارانی دابین کردووە و لە دروستکردنیدا کەڵک لە هاوەن و بەرد و گچکە و... خشت.

پردی گاران دوو پەنجەرەی شەشگۆشەی لە ناوەڕاستی ڕووبارەکەدا هەیە و دوو بنکەی بەستراوەتەوە بە بەرزاییەکانی لای ڕووبارەکەوە و سێ پەنجەرەی هەیە.

ئەم پردە درێژییەکەی ٤٢ مەتر و پانییەکەی ٩.٥ مەتر و بەرزییەکەی ٦ مەترە. بەو پێیەی ئەم پردە ڕێگای مەریوان – سنە بەیەکەوە دەبەستێتەوە، لەسەردەمی پارێزگارەکانی ئەردەڵان لە سەردەمی سەفەویدا نۆژەن کراوەتەوە، بەڵام پاشخانی مێژوویی دەگەڕێتەوە بۆ سەردەمی قاجار و تا ساڵی ١٣٢٠ی کۆچی بەکارهاتووە. پردی گاران لە ٢٥ی ئازاری ساڵی ١٣٧٩ بە ژمارە ٣٥٩١ لە لیستی کارە نیشتمانییەکانی وڵاتەکەماندا تۆمار کرا. 

بۆ گەشتکردن و چوونە سەر پردی مێژوویی گاران، جی پی ئێس و ئینتەرنێتەکەت چالاک بکە و کلیک لێرە بکە

شاری مەریوان، شاری جیهانی کاری دەستی (کڵاش)

کلاشی شاری مەریوان بە یەکێک لە باشترین و گرنگترین کاری دەستی پارێزگا دادەنرێت، بەشی سەرەوەی ئەم پێڵاوە لە تارێکی پەتۆی تواوە دروستکراوە و بنەکەی لە قوماشی پاڵەپەستۆکراو دروستکراوە، بەم هۆیەشەوە کلاشەکە سووک، نەرم، نەرم و نیان و گونجاوە بۆ ژینگەیەکی شاخاوی. کڵاش لە مانگی ئەیلولی ساڵی ٢٠١٦ وەک میراتی جیهانی یونسکۆ تۆمار کرا. پیشەسازی کڵاش ڕاستەوخۆ هەلی کار بۆ زیاتر لە 4500 کەس لە مەریوان ڕەخساندووە و بە دروستکردنی شارۆچکەیەکی پیشەسازی دەستی، دەتوانرێت وۆرکشۆپی پەروەردەیی و بەرهەمهێنانی زیاتر لە ناوچەکەدا دروست بکرێت. بەدرێژایی ساڵان ئەم پیشەسازییە لە ماڵەوە باو بووە و سەر بە تەمەن و ڕەگەزێکی دیاریکراو نییە. کەڵاش ساڵانێکی زۆرە توانیویەتی بژێوی ژیانی زۆرێک لە خێزانەکانی ناوچەکە دابین بکات. ئەمڕۆ وەک شەرەفێک، مەریوان لە ئاستی جیهانیدا بە براندی کلاش ناسراوە.